जळगाव: सातपुड्याच्या पर्वतरांगांना लागून असलेला जळगाव जिल्ह्यातील रावेर मतदारसंघ केळीसाठी प्रसिद्ध आहे. रावेर तालुक्यातील फैजपूर येथे ग्रामीण भागातील पहिले काँग्रेस अधिवेशन झाले. काँग्रेसचे दिवंगत ज्येष्ठ नेते मधुकरराव चौधरी व देशाच्या माजी राष्ट्रपती प्रतिभाताई पाटील याच मतदारसंघातील. कधीकाळी काँग्रेसचा बालेकिल्ला असलेला हा मतदारसंघ (जुना जळगाव) १९९१ पासून भाजपने ताब्यात घेतला. तेव्हापासून १९९८ मधील काँग्रेसचे डॉ. उल्हास पाटील यांचा अपवाद वगळता रावेर मतदारसंघावर भाजपचे एकहाती वर्चस्व आहे. १९९१ ते २०२४ पर्यंत ३३ पैकी तब्बल ३२ वर्षे भाजपचेच खासदार राहिले आहे. सन १९९९ पासून भाजपच्या उमेदवाराचा पराभव झालेला नाही. आघाडीमधून काँग्रेस व राष्ट्रवादी काँग्रेस दोघांनीही आलटून-पालटून उमेदवारी आजमावूनही त्यांना येथे विजय मिळवता आलेला नाही. मतदारसंघात लेवा समाजाचे प्राबल्य आहे.

गटबाजी, मित्रपक्षांच्या विरोधाचे आव्हान

रक्षा खडसे सलग दोन वेळा या मतदारसंघातून विजयी झाल्या आहेत. आता त्यांचे सासरे एकनाथ खडसे यांनी भाजपला सोडचिठ्ठी देत शरद पवारांच्या राष्ट्रवादी काँग्रेसमध्ये प्रवेश केल्याने येथील लढतीकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे. खडसेंच्या स्नुषा असल्याने रक्षा खडसे यांचे यंदा तिकीट कापले जाण्याची चर्चा होती. मात्र, भाजपने त्यांच्यावर विश्वास दाखवत पुन्हा उमेदवारी दिली. खडसे कुटुंबातील असल्याने त्यांच्या उमेदवारीला मतदारसंघातील भाजप पदाधिकाऱ्यांचा विरोध होता.

त्यांची उमेदवारी जाहीर झाल्यानंतर अनेकांनी राजीनामे देत रोषदेखील व्यक्त केल्याने रक्षा यांना अंतर्गत विरोधालाही सामोरे जावे लागणार आहे. शिंदे गटाचे मुक्ताईनरचे आमदार चंद्रकांत पाटील यांनी थेट उमेदवारीलाच विरोध केल्याने त्यांच्याकडून मदतीची शक्यता कमीच आहे. लेवा समाजाची सून व गुजर समाजाची लेक असल्याने सहानुभूती, मोदी लाट तसेच मागील निवडणुकीतील प्रतिस्पर्धी काँग्रेसचे माजी खासदार डॉ. उल्हास पाटील यांनी कन्या डॉ. केतकीसह केलेला भाजपप्रवेश, रक्षा खडसेंसाठी काहीसा सुखावह ठरणार आहे.

शरद पवार गट आव्हान पेलणार?

महाविकास आघाडीत ही जागा शरदचंद्र पवार गटाकडे आहे. त्यामुळे रक्षा खडसे यांच्याविरोधात आमदार एकनाथ खडसे यांनाच लढविण्याची पवार यांची खेळी होती. मात्र, खडसे यांनी प्रकृतीच्या कारणामुळे नकार दिल्याने ती यशस्वी होऊ शकली नाही. दरम्यान, सुनेसाठीच खडसेंनी निवडणूक लढविण्यास नकार दिल्याचा आरोप पक्षातील काही नेत्यांनी खडसेंवर केला. मात्र, सुनेविरुद्ध पक्षाच्या उमेदवाराचा प्रचार करण्याची घोषणा करीत खडसेंनी सर्व आरोप फेटाळले. आता ही निवडणूक खडसे विरुद्ध खडसे अशी होणार नाही, एवढे निश्चित मानले जात आहे. सुरुवातीला चुरशीची वाटणारी लढत प्रत्यक्षात लुटूपुटूची होती की काय, अशी चर्चा सुरू झाली आहे. शरदचंद्र पवार गटाकडून उमेदवार अद्याप निश्चित झाला नसला, तरी माजी आमदार संतोष चौधरी किंवा जिल्हाध्यक्ष अॅड. रवींद्र पाटील यांना उमेदवारी मिळण्याची शक्यता आहे. रक्षा खडसे सासऱ्यांचे आव्हान मोडून विजयाची ‘हॅट्ट्रिक’ साधणार का? याकडे सर्वांचे लक्ष आहे. खडसे आणि भाजपकडून मंत्री गिरीश महाजन यांची प्रतिष्ठादेखील या निवडणुकीत पणाला लागली आहे.

तीन निवडणुकांचे निकाल

सन २००९ मध्ये भाजपचे हरिभाऊ जावळे यांनी ३ लाख २८ हजार ८४३ मतांसह राष्ट्रवादी काँग्रेसचे अॅड. रवींद्र पाटील यांचा पराभव करीत दुसऱ्यांदा विजय मिळवला. त्यानंतर सन २०१४ मध्ये मोदींच्या लाटेत जावळे यांचे तिकीट कापून अचानक रक्षा खडसे यांना उमेदवारी देण्यात आली. त्यांनी राष्ट्रवादीचे मनीष जैन यांचा ३,१८,०६० मतांनी पराभव केला. यानंतर २०१९ मध्ये भाजपने पुन्हा एकदा खडसे यांनाच उमेदवारी दिली. रक्षा खडसे यांनी ६,५५,३८६ मते घेतली. काँग्रेसचे डॉ. उल्हास पाटील दुसऱ्या क्रमांकावर राहिले, त्यांना ३,१९,५०४ मते मिळाली. भाजपला २००९ च्या निवडणुकीत ४९, तर त्यानंतरच्या दोन्ही निवडणुकीत ६० टक्के मते मिळाली. प्रतिस्पर्धी आघाडीला २००९ मध्ये ४१, २०१४ मध्ये २८ तर २०१९ मध्ये २९ टक्के मते मिळवता आली.

केळी, रेल्वे आणि सिंचनाचे प्रश्न

रावेर मतदारसंघात भुसावळ विभागीय स्टेशन असूनही नवीन गाड्या सुरू होत नसल्याची तक्रार कायम आहे. केळी उत्पादकांना किफायतशीर दरात आपला माल दिल्लीपर्यंत पोहचविण्यासाठी सुविधा नाहीत. देशात केळी उत्पादनात १० टक्के वाटा असलेल्या या मतदारसंघात केंद्राकडून केळी प्रक्रिया प्रकल्पासाठी कुठल्याही उपाययोजना नाहीत. केळीसाठी शीतगृहांचीदेखील वानवा आहे. बऱ्हाणपूर-अंकलेश्वर चौपदरी मार्गाची केवळ घोषणा असल्याने गुजरातसाठी सक्षम कनेक्टिव्हिटी नाही. शेळगाव बॅरेज प्रकल्प पूर्ण झाला, पण प्रत्यक्ष सिंचनाला सुरुवात नाही. तसेच नेहमीचा केळी पीकविम्याचा प्रश्न आहेच.

भाजपसह महायुतीचे प्राबल्य

सन २००८ मध्ये जळगाव मतदारसंघातून रावेर लोकसभा मतदारसंघाची निर्मिती करण्यात आली. यात जिल्ह्यामधील रावेर, मुक्ताईनगर, भुसावळ, चोपडा, जामनेर असे ५, तर बुलढाणा जिल्ह्यातील मलकापूर असे एकूण ६ विधानसभा मतदारसंघ समाविष्ट केले गेले आहेत. रावेर व मलकापूरमध्ये काँग्रेस, भुसावळ व जामनेरमध्ये भाजप, तर चोपडा व मुक्ताईनगरात शिंदे गटाचे आमदार आहेत. मतदारसंघात भाजपसह महायुतीचे प्राबल्य आहे.

२०१९ चा निकाल

विजयी उमेदवार

रक्षा खडसे (भाजप)

पराभूत उमेदवार

डॉ. उल्हास पाटील (काँग्रेस)

नितीन कांडेलकर (वंचित बहुजन आघाडी)

मतदानाची तारीख

१३ मे २०२४

एकूण मतदार

१८ लाख ११ हजार ९५१

पुरुष मतदार

९ लाख ३७ हजार ५४

महिला मतदार

८ लाख ७४ हजार ८४३

इतर

५४

एकूण मतदार केंद्रे

१९०४