पालघर : जिल्ह्यात वैतरणा नदीपात्रातून बुल शार्क माशाने तरुणावर हल्ला केल्यानंतर तज्ज्ञांमध्ये चर्चा सुरू झाली आहे. जागितक तापमानवाढ, समुद्राच्या पाण्याचे वाढते तापमान, समुद्रातील माशांचे कमी झालेले प्रमाण, बेसुमार होत असलेली मासेमारी या कारणांमुळे समुद्रातील मासे नदीत शिरण्याच्या कारणांचा शोध घेतला जात आहे.

वैतरणा नदीमध्ये आलेल्या बुल शार्क माशामुळे आता मुंबईलाही असा धोका उद्भवू शकतो, हे लक्षात आल्याचे क्लायमेट रिअॅलिटी प्रकल्पाच्या राष्ट्रीय समन्वयक प्रा. डॉ. नंदिनी देशमुख यांनी सांगितले. जागतिक तापमानवाढीमुळे प्राण्यांच्या, जलचरांच्या पुनरुत्पादनाचे स्वरूप बदलू लागले आहे. तसेच पाण्याचे तापमान वाढत असल्याने या प्राण्यांच्या भ्रमणाचेही मार्गही बदलू लागले आहेत, असेही त्यांनी स्पष्ट केले.

पालघर येथील समुद्रीविज्ञान विषयाचे अभ्यासक प्रा. भूषण भोईर यांनी, भविष्यात बुल शार्कसारख्या माशांमुळे होणारे हल्ल्यासारखे धोके वाढू शकतात, असा इशारा दिला. समुद्रातील इतर मासे गोड्या पाण्यात मरून जातात. मात्र बुल शार्कसारखा मासा शरीरातील अतिरिक्त युरियाच्या बळावर गोड्या पाण्यात तग धरू शकतो, असे सांगून गंगेच्या पात्रातही ५० किलोमीटर अंतरापर्यंत शार्क दिसल्याचे त्यांनी सांगितले.

नंदिनी देशमुख यांनी मांडलेले मुद्दे :

– गेल्या काही वर्षांमध्ये गणेशोत्सवाच्या आसपास स्टिंग रे मोठ्या प्रमाणात मुंबईच्या किनारपट्टीवर आल्याचे पाहिले. स्टिंग रे मासा अंडी न घालता थेट पिल्लाला जन्म देतो. किनारपट्टीवर माशांची पिल्ले मोठ्या प्रमाणात होती, असे संशोधकांना आढळून आले. हेही या जागतिक तापमानवाढीमुळे झालेल्या बदलाचे एक उदाहरण आहे.

-मानवी हस्तक्षेपामुळे समुद्रात भराव घालणे, समुद्र हटवणे असे प्रकारही सुरू आहेत. याचेही काही पडसाद उमटतील. पर्यावरणीय संतुलन बिघडले की त्याचे परिणाम शार्क नदीत शिरल्यासारख्या उदाहरणांमधून दिसत राहतात. त्याचा परिणाम मानवी जीवनावरही होतो.
मासे पकडायला गेलेल्या तरुणावर बुल शार्कचा हल्ला, पण पालघरच्या नदी शार्क कुठून? कसा असतो महाकाय मासा?
प्रा. भूषण भोईर यांनी सांगितलेली कारणे

-समुद्रात होणारी बेसुमार मासेमारी जलचरांनाच्या अन्न उपलब्ध होण्याच्या मार्गामध्ये अडथळा निर्माण करत आहे. समुद्रात मासे मिळतात तेव्हा त्यांना नदीपात्रात येण्याची गरज भासत नाही. मात्र पर्सिसन नेटचा वापर, एलईडीचा वापर, प्रदूषण यामुळे माशांचा पुनरुत्पादनावरही परिणाम होतो. धरणांमुळे नदीपात्रे कोरडी पडल्याने समुद्राचे खारे पाणी तेथे शिरल्याने जलचरांचा उलट दिशेने प्रवास होतो. रेती उपशामुळेही नदीचे पात्र खोल होत असून त्यामुळे खारे पाणी नदीत शिरते.
-माणसाइतकेच जीवसृष्टीत इतर प्राणी, वनस्पती, जलचर, पक्षी यांचेही जगणे महत्त्वाचे आहे आणि ते वातावरणानुसार बदल करतात. या घटनांकडे केवळ एका शार्कचा हल्ला असे न पाहता याची कारणे शोधून त्यानुसार मानवी हस्तक्षेपांवर निर्बंध आणण्याची गरज या दृष्टीने पाहण्याची गरज आहे.