मुंबई: एकीकडे वाळकेश्वर, मलबार हिल यासारखा उच्चभ्रू मतदारांचा परिसर, तर दुसरीकडे भेंडीबाजार, नागपाडा, डोंगरी यासारखा सर्वसामान्य मुस्लिम मतदारांचा परिसर… कुठे गिरगाव, लालबाग, परळ यासारखी मराठमोळी वस्ती, तर कुठे डॉकयार्ड रोड, रे रोड येथे बाहेरून आलेल्या गरिबांची वस्ती… असा सर्व मिळून दक्षिण मुंबई मतदारसंघ बनलेला आहे. महालक्ष्मी रेसकोर्स, जिजामाता प्राणीसंग्रहालय यासारखा निसर्गरम्य परिसर आणि मुंबई शेअर बाजार, मंत्रालय, विधानभवन आणि महाराष्ट्राच्या राजकारणाचा केंद्रबिंदू असलेला वर्षा बंगला याच मतदारसंघात येतो. काँग्रेसच्या मुरली देवरा आणि मिलिंद देवरा यांनी सहा वेळा या मतदारसंघात झेंडा रोवला असला तरी मागील दोन टर्मपासून हा मतदारसंघ शिवसेनेच्या अरविंद सावंत यांनी आपल्या ताब्यात ठेवला आहे.

यावेळेलाही उद्धव ठाकरे यांच्या शिवसेनेकडून अरविंद सावंत यांची उमेदवारी जाहीर झाली असून महायुतीकडून मात्र अद्याप उमेदवार जाहीर न झाल्याने काहीसे गोंधळाचे वातावरण दिसते. भाजपकडून राहुल नार्वेकर, मंगलप्रभात लोढा यांची, शिंदे गटाकडून मिलिंद देवरा यांची, तर मनसेकडून बाळा नांदगावकर यांच्या नावांची चर्चा असली तरी ऐनवेळी भलताच उमेदवार येथून लढण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. सन २००९च्या लोकसभा निवडणुकीत येथून काँग्रेसचे मिलिंद देवरा निवडून आले होते. त्यानंतर २०१४ आणि २०१९ या दोन्ही वेळेला अरविंद सावंत निवडून अले. २०१४च्या लोकसभा निवडणुकीत मनसेच्या बाळा नांदगावकर यांनी जवळपास ८५ हजार मते घेतली होती. मनसे महायुतीत आल्यास त्यातील किती मते महायुतीच्या उमेदवाराला मिळतील ते पाहणे औत्सुक्याचे ठरेल.

राजकीय समीकरणे

दक्षिण मुंबई लोकसभा मतदारसंघातील सहा विधानसभा मतदारसंघांपैकी आताच्या घडीला दोन ठाकरे यांच्या शिवसेनेकडे, दोन भाजपकडे आणि एक मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या शिवसेनेकडे, तर एक काँग्रेसकडे आहे. ठाकरे यांच्या शिवसेनेकडे असलेल्या दोन विधानसभांपैकी वरळी आणि शिवडी या दोन मतदारसंघांत उद्धव ठाकरे यांना मानणाऱ्या कट्टर शिवसैनिकांची फौज आहे. भायखळा विधानसभेच्या आमदार यामिनी जाधव यांनी एकनाथ शिंदे यांच्या शिवसेनेत प्रवेश केला असला तरी या मतदारसंघात मुस्लिम मतदारांचे चांगलेच प्राबल्य आहे. याशिवाय काँग्रेसच्या अमिन पटेल यांच्याकडे असलेल्या मुंबादेवी विधानसभेतही मुस्लिमांची मोठी संख्या आहे.

उद्धव ठाकरे भाजपच्या विरोधात सातत्याने आव्हाने देत असल्याने मुस्लिम मतदारांमध्ये उद्धव ठाकरे यांच्याविषयी बऱ्यापैकी सहानुभूती आहे. महायुतीच्या उमेदवारासाठी मलबार हिल तसेच कुलाबा मतदारसंघ तसे पोषक आहेत. या दोन्ही मतदारसंघांत भाजपचे आमदार निवडून आले असल्याने तसेच या मतदारसंघात जैन, गुजराती, मारवाडी आणि उच्चभ्रू समाज मोठ्या प्रमाणावर असल्याने त्याचा फायदा निश्चितच महायुतीच्या उमेदवाराला मिळणार आहे. मागच्या वेळेला शिवसेना-भाजप युती असल्याने अरविंद सावंत यांना भाजपचीही मोठ्या प्रमाणावर मते मिळाली होती. ती मते यावेळी त्यांना मिळणार नाहीत. मागच्या लोकसभा निवडणुकीत सावंत यांना भायखळा आणि मुंबादेवी या ठिकाणी कमी मते होती, तर मलबार हिल आणि शिवडी मतदारसंघांत सर्वाधिक मते होती. मलबार हिलमध्ये भाजपच्या मंगलप्रभात लोढा यांनी ९९ हजार मतांचा, तर शिवडीमधून शिवसेनेच्या अजय चौधरी यांनी ९१ हजार मतांचा हात दिला होता. ही मते यावेळी कमी होऊ शकतात. दुसरीकडे मुंबादेवी आणि भायखळा येथून मुस्लिम मतदारांनी सावंत यांना कमी मतांवर रोखले होते. मात्र यावेळी मुस्लिम मतदारांमध्ये खरेच उद्धव ठाकरे यांच्याविषयी सहानुभूती असेल तर मात्र मुंबादेवी आणि भायखळा मतदारसंघातून त्यांना मागच्या वेळेपेक्षा जास्त मते मिळू शकतात.

जातीय समीकरणे

या मतदारसंघात साक्षरतेचे प्रमाण ८१.३२ टक्के आहे. मागच्या निवडणुकीत ५१.५ टक्के मतदान झाले होते. या मतदारसंघातील जातीय समीकरण पाहिल्यास मुस्लिम समाज हा सर्वाधिक म्हणजे २१ टक्के आहे. त्या खालोखाल अनूसुचित जाती सहा टक्के आणि बौद्ध समाज ४.३५ टक्के एवढा आहे. त्या खालोखाल जैन समाज २.१ टक्के आहे.

मतदारसंघातील समस्या

या मतदारसंघातील वरळी, शिवडी, परळ यासारख्या परिसरात मोठ्या प्रमाणावर झोपडपट्ट्या असून त्यांचा पुनर्विकास रखडलेला आहे. याशिवाय गिरगाव, ताडदेव, परळ येथील चाळींचा पुनर्विकास वर्षानुवर्षे प्रलंबित आहे. मुंबई पोर्ट ट्रस्टच्या जमिनीचा विकास करण्याबाबतचे धोरण अद्याप तयार झालेले नाही. गिरगाव, भेंडीबाजार, ताडदेव यासारख्या ठिकाणी होणारी वाहतुकीची कोंडी ही या मतदारसंघातील प्रमुख समस्यांपैकी एक आहे.