नाशिक : क्षयरोगाचा कायमस्वरूपी क्षय केव्हा होणार, हा प्रश्न अनुत्तरीत असला तरी क्षयरोगावर नियमित व पूर्ण उपचार घेणाऱ्यांचे प्रमाण निश्चितच वाढत आहे. त्यामुळे जिल्ह्यात उपचारांद्वारे क्षयमुक्त होणाऱ्या रुग्णांचे प्रमाणही ९४ टक्क्यांवर पोहोचले आहे. विशेष म्हणजे सुरगाण्यासारख्या दुर्गम तालुक्यात उपचार घेऊन क्षयरोगातून बरे होणाऱ्यांचा दर शंभर टक्के असल्याची माहिती अधिकृत सूत्रांनी दिली.

मायकोबॅक्टेरियम नावाच्या जीवाणूमुळे क्षयरोग होतो. प्रामुख्याने फुप्फुसांना हा रोग होत असला तरी तो शरीराच्या लसीकाग्रंथी, मेंदू, हाडे, मूत्रपिंड, छोटे अथवा मोठे आतडे यांसारख्या अवयवांनासुद्धा होऊ शकतो. फुप्फुसाच्या क्षयरोगाचा प्रसार प्रामुख्याने हवेद्वारे होतो. असा रुग्ण शिंकतो किंवा खोकतो, तेव्हा क्षयरोगाच्या जिवाणूंचा प्रसार होतो. त्यामुळेच १९६२ पासून राष्ट्रीय क्षयरोग नियंत्रण कार्यक्रम राबविण्यात येत असला तरी त्याला अटकाव करणे हे आरोग्य यंत्रणेपुढील आव्हान राहिले आहे. त्यामुळे त्याकाळी बाधित रुग्णांपैकी केवळ ३० ते ४० टक्के रुग्णच बरे होत असत. परंतु, केंद्र सरकारच्या मार्गदर्शक सूचनांनुसार सुधारित राष्ट्रीय क्षयरोग नियंत्रण कार्यक्रम राज्यात १९९८-९९ पासून टप्प्याटप्प्याने राबविण्यात येत आहे. तेव्हापासून सहा महिने ते एक वर्ष कालावधीपर्यंत पूर्ण उपचार घेऊन बरे होणाऱ्यांचे प्रमाणही वाढते आहे. प्रगत औषधोपचार, रुग्णांकडून उपचारांत खंड पडणार नाही, याकडे आरोग्य यंत्रणेकडून जाणीवपूर्वक दिले जाणारे लक्ष, जिल्हा क्षयरोग नियंत्रण विभागाद्वारे होणारी जनजागृती यामुळे जिल्ह्यात पूर्ण उपचार घेणाऱ्यांचे सरासरी प्रमाण ९४ टक्के आहे. उपचार अर्धवट सोडणाऱ्यांचे प्रमाण सहा टक्के असून, त्यापैकी दोन ते तीन टक्के रुग्णांचा मृत्यू होतो.

सर्वाधिक ३३२ रुग्ण सटाणा तालुक्यात

क्षयरोगातून रुग्ण पूर्ण बरा व्हावा यासाठी तज्ज्ञ डॉक्टरांच्या सल्ल्याने किमान सहा महिने उपचार घेणे आवश्यक असते. क्षयरोगाच्या स्वरूपानुसार काही रुग्णांना नऊ महिने ते वर्षभर व त्याहून थोडे अधिकदेखील उपचार घ्यावे लागू शकतात. बरे होण्यासाठी उपचार पूर्ण घेण्याशिवाय गत्यंतर नाही, हे बहुतांश रुग्णांना समजू लागले आहे. २०२२ मध्ये जिल्ह्याच्या ग्रामीण भागात ३ हजार ३८५ रुग्णांना क्षयरोगाचे निदान झाले. त्यापैकी ३ हजार १९४ रुग्णांनी उपचार पूर्ण घेऊन क्षयरोगावर मात केली. हे प्रमाण सरासरी ९४ टक्के आहे. सर्वाधिक ३३२ रुग्ण सटाणा तालुक्यात सापडले. रुग्ण बरे होण्याचे प्रमाण सुरगाण्यात १००, येवल्यात ९८ तर सिन्नरमध्ये ९७ टक्के असून, चांदवड तालुक्यात हे प्रमाण सर्वात कमी ९० टक्के असल्याची माहिती पुढे आली आहे.
सावधान! तुमचेही डोळे लाल होतायेत का? असू शकतो ‘युव्हिटिस’, वेळीच सावध व्हा
जिल्ह्यातील क्षयरोगाबाबतचा तपशील
तालुका-बाधित-क्षयमुक्त – प्रमाण (टक्के)

चांदवड-१७९-१६१-९०
देवळा-१२०-११३-९४
दिंडोरी-२३६-२१८-९२
इगतपुरी-२५७-२४५-९५
कळवण-१४४-१३२-९२
मालेगाव ग्रा. -२०६-१९०-९२
नांदगाव-२५८-२४२-९४
नाशिक डीटीसी-२६५-२४८-९४
निफाड-२२७-२१६-९५
पेठ-१०६-१०१-९५
पिंपळगाव ब.-२३१-२२१-९६
सटाणा-३३२-३१३-९४
सिन्नर-२४१-२३३ -९७
सुरगाणा-१८९-१८९-१००
त्र्यंबकेश्वर -१९१-१७३-९१
येवला-२०३-१९९-९८
एकूण-३३८५-३१९४-९४