समाजमाध्यमांवर दिसणारे आकर्षक व्हिडिओ, छायाचित्रे बघून भटकंतीला आलेल्या पर्यटकांची संख्या सर्वाधिक असल्याचे निरीक्षण गिर्यारोहण संस्थांनी नोंदवले आहे. यातील बहुतांश पर्यटकांसाठी सह्याद्रीच्या डोंगरवाटा अनोळखी असल्याने उत्साहाच्या भरात त्यांच्याकडून अवाजवी धाडस केले जाते. स्वक्षमतांचा विचार न करता हे पर्यटक अवघड किल्ल्यांवर भटकंतीचे नियोजन करतात. संयोजक अनुभवी आहे की नाही, त्याकडे सुरक्षेच्या दृष्टीकोनातून आवश्यक आपत्कालीन साहित्य, प्रशिक्षित मनुष्यबळ उपलब्ध आहे की नाही, याची माहिती न घेता पर्यटक केवळ चांगले रिल्स करता येतील, फोटो मिळतील म्हणून भटंकतीला जातात. अपुऱ्या माहिती अभावी होणाऱ्या या मोहीमा अपयशी ठरतात आणि अपघात पर्यटकांच्या जीवावर बेतत असल्याचे गिर्यारोहण अभ्यासक सांगत आहेत. धक्कादायक बाब म्हणजे पावसाळी पर्यटनातील अपघात वाढले असताना प्रशानाने मात्र बघ्याची भूमिका घेतली आहे. पर्यटकांच्या प्रवेश शुल्कातून मिळणारी रक्कम वाढविण्यावरच स्थानिक स्वराज्य संस्थांचा भर आहे.

मानवी चुका कारणीभूत

गेल्या दोन महिन्यात झालेल्या अपघाताच्या बहुतांश घटनांमध्ये मानवी चुका कारणीभूत आहेत. सह्याद्रीतील डोंगरवाटा, दुर्गम गडकिल्ले ही गाडी काढली आणि भटकंतीला निघालो अशी पर्यटनस्थळे नाहीत. तिथे जाताना पूर्वतयारी गरजेची असते. यात प्रत्येकाने स्वत:ला असलेल्या व्याधी, औषधांचा विचार करून स्वक्षमतेचे भान ठेवणे सर्वात महत्त्वाचे आहे. मोहिमेवर जाताना जाणकार, अनुभवी व्यक्ती बरोबर असलीच पाहिजे. अनेक गडकिल्ले, धबधबे अतिशय संवेदनशील आहेत. त्यांचे गांभीर्य ओळखून जीव धोक्यात घालणे टाळायला हवे. काही वर्षात या काळात होणाऱ्या अपघातांची संख्या काही पटीने वाढली आहे. तरीही प्रशासन कारवाईस टाळाटाळ करते आहे.महासंघाने प्रशासनाला संवेदनशील, धोकादायक ठिकाणांची यादी दिली आहे. पर्यटकांचे व्यवस्थापन कसे करता येईल याचेही पर्याय दिले आहेत मात्र, प्रशासनाने बघ्याची भूमिका घेतली आहे, असे मत अखिल महाराष्ट्र गिर्यारोहण महासंघाचे अध्यक्ष उमेश झिरपे यांनी व्यक्त केले.

संवेदनशील ठिकाणे

विसापूर, तिकोना, ढाक-बहिरी, हरिश्चंद्रगड, तोरणा किल्ला, राजगड, अंधारबन, कर्नाळा, सिंहगड, राजमाचीलगतचे जंगल
मुळशी भाग, ताम्हिणी घाट, देवकुंड वॉटर फॉल, महाबळेश्वर डोंगरदऱ्यांचा परिसर, भीमाशंकर अभयारण्य, कोंढवळचा धबधबा, भोरगिरी

ड्रोन आणले तरी प्रशासनाचे दुर्लक्ष

हटके, ‘भन्नाट शॉट’ मिळावा म्हणून पावसाळी पर्यटनासाठी येणारे हौशी पर्यटकांनी आता गोप्रो, सेल्फिस्टीक, अत्याधुनिक कॅमेऱ्यांबरोबच ड्रोनचा वापरही सुरू केला आहे. अनेक ब्लॉगर, चॅनेल चालक, रिल्स करणारे तरुणांनी चांगल्या स्टोरी मिळाव्यात म्हणून दुर्मग भागातील धबधबे, कडे, दुर्गांकडे मोर्चा वळवला आहे. सर्वाधिक लोकप्रियता मिळविण्यासाठी ही मंडळी जीव धोक्यात टाकून नद्या, ओढे ओलांडून, झाडांवर, पहाडांवर चढून शुटिंग करत आहेत आहेत. प्रशासनाने खासगी शुटिंगसाठी ड्रोन वापरावर बंदी आणलेली असताना पावसाळी पर्यटनस्थळांवर सर्रास ड्रोनचा वापर होतो आहे. यातील अनेक मंडळी ट्रेकिंगची सवय नसतानाही केवळ शुटिंगसाठी एकट्याने धाडसी मोहिमांना जात आहेत.
पुण्यात रस्त्यांवर दिवसाला ३ अपघात; रोज एकाचा तरी मृत्यू, वर्षभरातील चिंताजनक आकडेवारी समोर
काळजी घेतलीच पाहिजे

– पावसाळ्यात माहितगाराशिवाय एकट्याने भटकंती टाळावी
– धाडसाच्या प्रयत्नात ओढे, नाले ओलांडणे टाळावे
– संयोजकांकडे चढाईसाठी आवश्यक साहित्य, प्रथमोपचाराच्या साहित्याची खात्री करावी
– आपत्कालिन परिस्थितीसाठी पोलिस स्टेशन, रुग्णालयांचे संपर्क क्रमांक जवळ ठेवावेत
– कुठेही जाण्यापूर्वी कुटुंबियांना ट्रेकिंगचे पूर्ण नियोजनाची कल्पना द्यावी.
– चढाईसाठी लागणारे दोरखंड आणि इतर साहित्य बरोबर ठेवावे
– दरडीचा धोका लक्षात घेऊन कडेकपारींचा अंदाज घेऊन चालावे
– पाण्याला प्रचंड वेग असल्याने धबधब्यांखाली उभे राहू नये