म. टा. विशेष प्रतिनिधी, मुंबई : टीबी, तसेच कुष्ठरुग्णांची वाढती संख्या लक्षात घेता पालिकेने घरोघरी या आजाराचे रुग्ण शोधण्यासाठी सुरू केलेल्या शोध तसेच सर्वेक्षण मोहिमेमुळे छुप्या रुग्णांना शोधून काढणे सोपे झाले आहे. पालिका प्रशासनातील अधिकाऱ्यांनी दिलेल्या माहितीनुसार नव्याने निदान झालेल्या रुग्णांचे समुपदेशन करून त्यांच्यावर वैद्यकीय उपचार सुरू करणे, तसेच या रुग्णांच्या संपर्कातील व्यक्तींना संसर्ग होऊ नये, यासाठी त्यांचाही शोध घेण्याची मोहीम सुरू करण्यात आली.
पालिका प्रशासनाने सन २०२५पर्यंत टीबी, तसेच कुष्ठरोग निर्मूलनाचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. त्यासाठी वैद्यकीय उपचार, समुपदेशन आणि रुग्णांचा शोध घेणे अशा तिन्ही पातळ्यांवर काम सुरू आहे. त्याचे फलित म्हणजे यापूर्वी टीबी किंवा कुष्ठरोग असलेल्या ज्या रुग्णांची नोंद होत नव्हती, त्या रुग्णांची नोंदही आता होऊ लागली आहे. हे दोन्ही आजार संसर्गजन्य असल्यामुळे नोंदणीकृत आजार म्हणून त्यांची नोंद करणे बंधनकारक आहे. मात्र अनेक खासगी रुग्णालयांकडून ही नोंद केली जात नाही. ही नोंद या सर्वेक्षणामुळे झाली. या मोहिमेमध्ये मुंबईतील २४ प्रभागांमध्ये ४५ लाख व्यक्तींचे सर्वेक्षण करण्यात आले. यातील ८,८८३ जणांची टीबीच्या संशयित रुग्णांमध्ये नोंद करण्यात आली. मात्र २४८ जणांना टीबी झाल्याचे तपासणीअंती निदान झाले. कुष्ठरोगासाठी १२,१११ संशयित जणांची चाचणी करण्यात आली. त्यापैकी १०५ जणांना कुष्ठरोग असल्याचे निश्चित निदान झाले.
नव्या रुग्णांचे निदान झाल्यानंतर त्यांना ज्या प्रकारच्या वैद्यकीय उपचारांची गरज आहे, ते उपचार सुरू करण्यात येतात. कुटुंबामध्ये एखाद्या व्यक्तीला टीबी संसर्ग झाला असेल, तर त्याच्या संपर्कामध्ये कोणत्या व्यक्ती आहेत, त्यात लहान मुले, महिला व ज्येष्ठ नागरिकांची संख्या किती आहे, याचीही नोंद ठेवण्यात येते. रुग्णाच्या नजीकच्या संपर्कातील व्यक्तींनाही सहा महिन्यांचा टीबीप्रतिरोध औषधांचा कोर्स सुरू करण्यात आला आहे, अशी माहिती आरोग्य विभगातील अधिकाऱ्यांनी दिली.
पालिका प्रशासनाने सन २०२५पर्यंत टीबी, तसेच कुष्ठरोग निर्मूलनाचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. त्यासाठी वैद्यकीय उपचार, समुपदेशन आणि रुग्णांचा शोध घेणे अशा तिन्ही पातळ्यांवर काम सुरू आहे. त्याचे फलित म्हणजे यापूर्वी टीबी किंवा कुष्ठरोग असलेल्या ज्या रुग्णांची नोंद होत नव्हती, त्या रुग्णांची नोंदही आता होऊ लागली आहे. हे दोन्ही आजार संसर्गजन्य असल्यामुळे नोंदणीकृत आजार म्हणून त्यांची नोंद करणे बंधनकारक आहे. मात्र अनेक खासगी रुग्णालयांकडून ही नोंद केली जात नाही. ही नोंद या सर्वेक्षणामुळे झाली. या मोहिमेमध्ये मुंबईतील २४ प्रभागांमध्ये ४५ लाख व्यक्तींचे सर्वेक्षण करण्यात आले. यातील ८,८८३ जणांची टीबीच्या संशयित रुग्णांमध्ये नोंद करण्यात आली. मात्र २४८ जणांना टीबी झाल्याचे तपासणीअंती निदान झाले. कुष्ठरोगासाठी १२,१११ संशयित जणांची चाचणी करण्यात आली. त्यापैकी १०५ जणांना कुष्ठरोग असल्याचे निश्चित निदान झाले.
नव्या रुग्णांचे निदान झाल्यानंतर त्यांना ज्या प्रकारच्या वैद्यकीय उपचारांची गरज आहे, ते उपचार सुरू करण्यात येतात. कुटुंबामध्ये एखाद्या व्यक्तीला टीबी संसर्ग झाला असेल, तर त्याच्या संपर्कामध्ये कोणत्या व्यक्ती आहेत, त्यात लहान मुले, महिला व ज्येष्ठ नागरिकांची संख्या किती आहे, याचीही नोंद ठेवण्यात येते. रुग्णाच्या नजीकच्या संपर्कातील व्यक्तींनाही सहा महिन्यांचा टीबीप्रतिरोध औषधांचा कोर्स सुरू करण्यात आला आहे, अशी माहिती आरोग्य विभगातील अधिकाऱ्यांनी दिली.
सर्वेक्षणाचा वेग वाढवण्याचे उद्दिष्ट
टीबी रुग्णांची वाढती संख्या लक्षात घेऊन सर्वेक्षणाचा वेग वाढवणे व अधिकाधिक रुग्ण शोधून काढणे हे उद्दिष्ट आरोग्य विभागाने ठेवले आहे. या दोन्ही प्रकारच्या आजारांची लक्षणे योग्यवेळी शोधून काढली, तर प्रतिबंध करणे शक्य आहे, असे आवाहन आरोग्य विभागाने केले. सतत येणारा खोकला, खोकल्यातून रक्त पडणे, वजन कमी होणे, या लक्षणांकडे अधिक काळजीपूर्वक पाहायला हवे, याकडे संसर्गजन्य आजाराचे तज्ज्ञ डॉ. विश्वास बेलोसे यांनी लक्ष वेधले.