म. टा. प्रतिनिधी, ठाणे : अन्नपदार्थांची ऑर्डर देण्यापासून किराणा सामान, कपडे, विविध प्रकारच्या वस्तू ऑनलाइनच्या माध्यमातून खरेदी करण्याकडे नागरिकांचा कल वाढला आहे. घर, कार्यालय किंवा प्रवासात असलो तरी प्रत्येक व्यवहार एका क्लिकवर होत असल्याने ‘केवायसी अपडेट’चे काम घरबसल्या ऑनलाइनद्वारे होईल, या विचारात तुम्ही असला, तर खबरदारी घ्या. या माध्यमातून फसवणुकीचे प्रकार समोर येत आहेत. अशीच एक घटना कल्याणमध्ये घडली. रेल्वेतून निवृत्त झालेल्या एका ज्येष्ठ व्यक्तीस १० तारखेपर्यंत केवायसी अद्ययावत न केल्यास बँक खाते बंद होईल, असे फोनद्वारे सांगण्यात आले. समोरच्या व्यक्तीने या ज्येष्ठाकडून एटीएम कार्डसह बँक खात्याची गोपनीय माहिती घेतली आणि या ज्येष्ठाच्या बँक खात्यामधील पैसे परस्पर काढण्यात आले. शिवाय, मुदत ठेवींवर कर्जही काढण्यात आले.
मागील काही वर्षांत संपूर्ण राज्यात केवायसी अद्ययावत करण्याच्या नावाखाली ऑनलाइन आर्थिक फसवणुकीच्या प्रकारामध्ये वाढ झाली आहे. या फसवणुकीबाबत पोलिसांकडे अनेक तक्रारी येत असून गंभीर बाब म्हणजे फसवणुकीच्या जाळ्यात उच्चशिक्षित नागरिकही अडकत आहेत. सद्यस्थितीत क्रेडिट कार्डचा वापर करणाऱ्यांची संख्या मोठी आहे. त्यामुळे सायबर गुन्हेगार क्रेडिट कार्ड अद्ययावत करण्याबाबतही फोन किंवा मेसेज करून नागरिकांच्या क्रेडिट कार्डमधून परस्पर पैसे काढून घेत आहेत. अनेकदा गुन्हेगार फसवणुकीसाठी क्विक सपोर्ट अॅपचा वापर करतात. तसेच, नेटबँकिंग अद्ययावत करण्याचे कारण देऊनही गुन्हेगार फसवणूक करत असले तरी विशेषकरून फसवणुकीसाठी ज्येष्ठ नागरिकांना गुन्हेगार अधिक लक्ष्य करत असल्याचे चित्र आहे.
मागील काही वर्षांत संपूर्ण राज्यात केवायसी अद्ययावत करण्याच्या नावाखाली ऑनलाइन आर्थिक फसवणुकीच्या प्रकारामध्ये वाढ झाली आहे. या फसवणुकीबाबत पोलिसांकडे अनेक तक्रारी येत असून गंभीर बाब म्हणजे फसवणुकीच्या जाळ्यात उच्चशिक्षित नागरिकही अडकत आहेत. सद्यस्थितीत क्रेडिट कार्डचा वापर करणाऱ्यांची संख्या मोठी आहे. त्यामुळे सायबर गुन्हेगार क्रेडिट कार्ड अद्ययावत करण्याबाबतही फोन किंवा मेसेज करून नागरिकांच्या क्रेडिट कार्डमधून परस्पर पैसे काढून घेत आहेत. अनेकदा गुन्हेगार फसवणुकीसाठी क्विक सपोर्ट अॅपचा वापर करतात. तसेच, नेटबँकिंग अद्ययावत करण्याचे कारण देऊनही गुन्हेगार फसवणूक करत असले तरी विशेषकरून फसवणुकीसाठी ज्येष्ठ नागरिकांना गुन्हेगार अधिक लक्ष्य करत असल्याचे चित्र आहे.
फसवी लिंक
बँक खात्यामधील पैशांवर डल्ला मारण्यासाठी गुन्हेगार हुबेहुब बँकेच्या लिंकसारखी फसवी लिंक पाठवून आर्थिक फसवणूक करत आहेत. वाढत्या सायबर गुन्हेगारीचा फटका सर्वसामान्य नागरिकांबरोबर पोलिस अधिकाऱ्यांनाही बसू लागला आहे. गुन्हेगारांनी एका पोलिस अधिकाऱ्याला बँक खाते ब्लॉक होण्याची भीती दाखवली. तसेच, ऑनलाइन नेटबँकिंग अद्ययावत करण्यासाठी पॅनकार्ड पडताळणीसाठी आलेल्या मेसेजमधील लिंक ओपन करताच हुबेहूब बँकेचे असलेले पेज उघडले. पुढे या अधिकाऱ्याने पेजमध्ये लॉग इन तसेच पुढची प्रक्रिया करताच अधिकाऱ्यांच्या बँक खात्यामधून सव्वा लाख रुपये कोणीतरी काढले. अनेक गुन्ह्यांत आरोपींचा शोध लागत नाही.
हे लक्षात असू द्या
कोणतीही बँक ग्राहकांना फोन करून बँक खाते, एटीएमची माहिती विचारत नाही
ओटीपी नंबर शेअर न करणे
मोबाइलवर येणारे बँकेचे मेसेज काळजीपूर्वक वाचणे
अनोळखी व्यक्तींनी पाठवलेल्या लिंक विश्वासार्ह वाटल्या तरी प्रतिसाद न देणे
लिंक, मेसेज, कॉलद्वारे बँकेशी संबंधित वैयक्तिक माहिती न देणे
कोणतेही अॅप डाऊनलोड तसेच लिंकवर क्लिक न करता बँकेत स्वतः जाऊन माहिती घेणे
बँकेच्या अधिकृत वेबसाइटवरून बँकेचा संपर्क क्रमांक प्राप्त करणे
एसएमएस किंवा मोबाइल क्रमांकावर प्रतिसाद न देणे
केवायसी अद्ययावतसाठी बँक ग्राहकांना मेसेज पाठवत नाही
फसवणूक झाल्यास…
फसवणुकीबाबत तत्काळ पोलिसांकडे तक्रार करणे
बँकेशी संपर्क साधून बँकेला माहिती देणे
फसवणुकीबाबत cybercrime.gov.in या पोर्टलवर तक्रार नोंदवणे
१९०३ हेल्पलाइनवर संपर्क करणे