मिरा-भाईंदर: गणपती विसर्जन मिरवणूक म्हटले की, ढोलताशांचा गजर किंवा डीजेचा दणदणाट यांची स्पर्धा रंगलेली दिसते. परंतु, याउलट चित्र भाईंदरच्या राई गावात गणेश विसर्जनादिवशी पाहायला मिळते. या गावातील ग्रामस्थ भजनाच्या गजरात गणपतीची सामूहिक मिरवणूक काढतात. शंभर वर्षांहून अधिक काळापासून ही परंपरा जपली जात आहे.
छत्रपती संभाजीनगर महापालिकेच्या विसर्जन विहिरींमध्ये पाणीच नाही; गणेशभक्तांना मोठा मनस्ताप
भाईंदर पश्चिमेला राई हे मूळ भूमिपुत्र असणाऱ्या आगरी- कोळी समाजाचे वास्तव्य असलेले जुने गाव आहे. या गावातील राम मंदिराजवळ असणाऱ्या तलावात ग्रामस्थांकडून दरवर्षी गणेश विसर्जन केले जाते. तत्पूर्वी गावातील घराघरांत प्रतिष्ठापना झालेल्या गणरायांची सामूहिक विसर्जन मिरवणूक निघते. त्यासाठी ग्रामस्थ मंडळींकडून सायंकाळची एक वेळ निश्चित केली जाते. दीड दिवस, पाच दिवस आणि अकरा दिवस या सर्व गणपतींचे विसर्जन करताना अशीच एकत्र मिरवणूक निघते. प्रथम गावाच्या एका टोकाला राहणाऱ्या ग्रामस्थांपासून ही मिरवणूक सुरू होते. नंतर एक- एक कुटुंब आपल्या सर्व सदस्यांसह मिरवणुकीत जोडले जाते. गावातील गल्ल्यागल्ल्यांमधून ही मिरवणूक पुढे सरकते. यावेळी हातगाडी किंवा इतर वाहनातून मूर्ती नेली जात नाही, तर सर्व ग्रामस्थ डोक्यावर गणपती घेऊन मिरवणुकीत सहभागी होतात. पुढच्या बाजूला भजनी मंडळ, तर मागे गणरायाची मिरवणूक असते.
छत्रपती संभाजीनगर महापालिकेच्या विसर्जन विहिरींमध्ये पाणीच नाही; गणेशभक्तांना मोठा मनस्तापभाईंदर पश्चिमेला राई हे मूळ भूमिपुत्र असणाऱ्या आगरी- कोळी समाजाचे वास्तव्य असलेले जुने गाव आहे. या गावातील राम मंदिराजवळ असणाऱ्या तलावात ग्रामस्थांकडून दरवर्षी गणेश विसर्जन केले जाते. तत्पूर्वी गावातील घराघरांत प्रतिष्ठापना झालेल्या गणरायांची सामूहिक विसर्जन मिरवणूक निघते. त्यासाठी ग्रामस्थ मंडळींकडून सायंकाळची एक वेळ निश्चित केली जाते. दीड दिवस, पाच दिवस आणि अकरा दिवस या सर्व गणपतींचे विसर्जन करताना अशीच एकत्र मिरवणूक निघते. प्रथम गावाच्या एका टोकाला राहणाऱ्या ग्रामस्थांपासून ही मिरवणूक सुरू होते. नंतर एक- एक कुटुंब आपल्या सर्व सदस्यांसह मिरवणुकीत जोडले जाते. गावातील गल्ल्यागल्ल्यांमधून ही मिरवणूक पुढे सरकते. यावेळी हातगाडी किंवा इतर वाहनातून मूर्ती नेली जात नाही, तर सर्व ग्रामस्थ डोक्यावर गणपती घेऊन मिरवणुकीत सहभागी होतात. पुढच्या बाजूला भजनी मंडळ, तर मागे गणरायाची मिरवणूक असते.
विसर्जन मिरवणुकीत गावातील सर्व, म्हणजे ७० ते ८० हून अधिक गणपती घेऊन ग्रामस्थ सहभागी होतात. विसर्जनाच्या ठिकाणी पोहोचल्यावर गणरायाची शेवटची आरतीही सामूहिकरीत्या केली जाते. त्यानंतर टप्प्याटप्प्याने सर्व गणेशमूर्तींचे विसर्जन केले जाते. या निमित्ताने संपूर्ण गाव एकत्र येते. अशा पद्धतीने सामूहिक विसर्जनाची शंभरहून अधिक वर्षांची परंपरा असल्याचे ग्रामस्थांनी सांगितले. ही परंपरा आजही या गावात जपली जात आहे. रविवार पार पडलेल्या विसर्जनावेळीही असेच चित्र दिसले. मिरा-भाईंदरमधील राई या एकमेव गावात ही आगळीवेगळी विसर्जनाची परंपरा जपली जात आहे. त्यामुळे गणेश विसर्जनादरम्यान पोलिसांवरही ताण येत नाही. गावातील तरुणांनाही या एकोप्याचा अभिमान असून ही परंपरा पुढे घेऊन जाणार असल्याचे ते आवर्जून सांगतात.