म. टा. खास प्रतिनिधी, मुंबई : शहरातील वाढती वाहनसंख्या आणि अपघात ही गंभीर समस्या बनत आहे. मुंबईतील असे २० धोकादायक अपघातप्रवण क्षेत्र (ब्लॅक स्पॉट) त्यासाठी कारणीभूत ठरत आहेत. या अपघातप्रवण क्षेत्रात अपघात होऊ नये याकरीता उपाययोजना आखण्यासाठी मुंबई महापालिकेने आराखडा तयार करण्याचा निर्णय एप्रिल २०२३ मध्ये घेतला होता. त्यानुसार २० अपघातप्रवण क्षेत्रांपैकी १३ क्षेत्रांचा आराखडा तयार झाल्याची माहिती महापालिकेच्या रस्ते आणि वाहतूक विभागातील वरिष्ठ अधिकाऱ्याने दिली. तयार आराखडे मुंबई वाहतूक पोलिसांकडे पाठवण्यात आले असून, त्यात काही बदल असल्यास वाहतूक पोलीस पालिकेला सूचना करणार आहेत. तर उर्वरित अपघात क्षेत्रांच्या आराखड्यावर काम सुरू आहे.
मुंबई महापालिका आणि मुंबई वाहतूक पोलिसांनी मुंबईतील सर्वाधिक अपघातप्रवण क्षेत्रांची पुनर्रचना करण्याचा निर्णय घेतला आहे. यामध्ये ते क्षेत्र सुरक्षित बनवताना, विशेषत: ज्यांना रस्ते अपघातांचा अधिक धोका संभावतो असे पादचारी, सायकलस्वार आणि दुचाकीस्वार यांच्यासाठी ती ठिकाणे अधिक सुरक्षित करण्याच्या दृष्टीने आराखडा करण्याासठी महापालिकेला ब्लूमबर्ग फिलॅन्थ्रॉपीज इनिशिएटिव्ह फॉर ग्लोबल रोड सेफ्टीमधील भागीदारांकडून मदत मिळणार आहे. या भागीदारांमध्ये ग्लोबल डिझायनिंग सिटीज् इनिशिएटिव्ह आणि वर्ल्ड रिसोर्सेस इन्स्टिट्यूट यांचाही समावेश आहे. याविषयीची बैठकही ६ एप्रिल २०२३ ला पार पडली होती. बैठकीनंतर मुंबई तसेच परदेशातून आलेल्या तज्ज्ञांनी मुंबईतील पाच वाहतूक जंक्शन्सना प्रत्यक्ष भेट देऊन पाहणीदेखील केली होती.
मुंबई महापालिका आणि मुंबई वाहतूक पोलिसांनी मुंबईतील सर्वाधिक अपघातप्रवण क्षेत्रांची पुनर्रचना करण्याचा निर्णय घेतला आहे. यामध्ये ते क्षेत्र सुरक्षित बनवताना, विशेषत: ज्यांना रस्ते अपघातांचा अधिक धोका संभावतो असे पादचारी, सायकलस्वार आणि दुचाकीस्वार यांच्यासाठी ती ठिकाणे अधिक सुरक्षित करण्याच्या दृष्टीने आराखडा करण्याासठी महापालिकेला ब्लूमबर्ग फिलॅन्थ्रॉपीज इनिशिएटिव्ह फॉर ग्लोबल रोड सेफ्टीमधील भागीदारांकडून मदत मिळणार आहे. या भागीदारांमध्ये ग्लोबल डिझायनिंग सिटीज् इनिशिएटिव्ह आणि वर्ल्ड रिसोर्सेस इन्स्टिट्यूट यांचाही समावेश आहे. याविषयीची बैठकही ६ एप्रिल २०२३ ला पार पडली होती. बैठकीनंतर मुंबई तसेच परदेशातून आलेल्या तज्ज्ञांनी मुंबईतील पाच वाहतूक जंक्शन्सना प्रत्यक्ष भेट देऊन पाहणीदेखील केली होती.
मुंबईतील २० अपघातप्रवण क्षेत्राच्या ठिकाणी अपघात होऊन अधिक मृत्यू आणि जखमींची नोंद झाली आहे. त्यामुळे या क्षेत्राचा कायापालट करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. या सर्व ठिकाणी अपघातांची संख्या कमी व्हावी, पर्यायाने नागरिकांचा वावर सुरक्षित व्हावा, या दृष्टिकोनातून सर्व क्षेत्राच्या रचनेमध्ये बदल करण्यात येणार आहे. वर्ल्ड रिसोर्सेस इन्स्टिट्यूट इंडिया आणि ग्लोबल डिझायनिंग सिटीज् इनिशिएटिव्ह यांनी २०२१-२०२२ मध्ये या अपघातप्रवण क्षेत्रांचे सर्वेक्षणही केले होते. आता संबंधित अपघात क्षेत्र ठिकाणी आणि रस्त्यांच्या पायाभूत सुविधांमध्ये सुधारणा करण्यासाठी नवीन आराखडे बनवण्याचा निर्णय मुंबई महापालिकेने घेतला आहे. त्याद्वारे रस्ते अपघातांचा सर्वाधिक धोका असलेल्या घटकांसाठी अधिक सुरक्षितता सुनिश्चित करण्यात येणार आहे. मुंबई पालिकेच्या रस्ते आणि वाहतूक विभागातील वरिष्ठ अधिकाऱ्याने दिलेल्या माहितीनुसार, २० पैकी १३ अपघातप्रवण क्षेत्राचा आराखडा तयार झाला असून तो मुंबई वाहतूक पोलिसांकडे सादर करण्यात आला आहे. काही बदल हवे असल्यास त्यांच्याकडून सूचना करण्यात येतील. तसेच सहा अपघात क्षेत्रांचा आराखडा तयार करण्यात येत असून एका क्षेत्राचा आराखडा अद्याप तयार नसल्याचे सांगितले.
कोणत्या उपाययोजना होणार?
– अपघात क्षेत्रातील अपघात, मृत्यू आणि गंभीर दुखापतींची संख्या कमी करणे.
– पादचाऱ्यांना ओलांडण्यासाठी मार्गिकेचे व पदपथाचे रुंदीकरण करणे.
– रस्ता ओलांडण्याचे अंतर कमी करण्यासाठी नवीन आश्रयस्थाने निर्माण करणे.
– वाहतुकीचा वेग मर्यादित ठेवण्यासाठी गतिरोधक व पट्ट्या यांच्यासारखे पर्याय
अपघातप्रवण क्षेत्र म्हणजे काय?
स्ते वाहतूक आणि राष्ट्रीय महामार्ग मंत्रालयाच्या, नियमानुसार अपघातप्रवण क्षेत्र (ब्लॅकस्पॉट) याचा अर्थ राष्ट्रीय महामार्ग-राज्य महामार्ग-शहरी रस्त्यांवरील ५०० मीटर अंतराचा असा पट्टा की, जेथे मागील सलग तीन वर्षांपासून एकूण पाच गंभीर रस्ते अपघात किंवा अपघातांमुळे मृत्यू, किंवा एकूण १० किंवा अधिक मृत्यू झाले आहेत.
शहरातील २० अपघातप्रवण क्षेत्रांची माहिती
मुंबईत सुरक्षित करण्यात येणाऱ्या २० ब्लॅक स्पॉटची माहिती पुढीलप्रमाणे
पुढील १३ अपघातप्रवण क्षेत्राचा आराखडा तयार करण्यात आला आहे.
१) अमर महल जंक्शन, टिळक नगर, घाटकोपर
२) पूर्व द्रुतगती महामार्ग आणि जोगेश्वरी- विक्रोळी जोड रस्त्याचा छेदभाग (इंटरसेक्शन), कांजूरमार्ग (पूर्व)
३) पश्चिम द्रुतगती महामार्ग आणि शीव (सायन) वांद्रे जोडरस्त्याचा छेदभाग (इंटरसेक्शन) (कलानगर चौक), वांद्रे (पूर्व)
४) घाटकोपर अंधेरी जोडरस्ता आणि पूर्व द्रुतगती महामार्ग, घाटकोपर (पूर्व) यांचा छेदभाग
५) प्रियदर्शिनी वाहतूक चौक, शीव-चेंबूर
६) पश्चिम द्रुतगती महामार्ग आणि जोगेश्वरी विक्रोळी जोडरस्ता छेदभाग, जोगेश्वरी (पूर्व)
७) शीव वाहतूक चौक, शीव (पश्चिम)
८) पश्चिम द्रुतगती महामार्ग आणि आकुर्ली मार्गाचा छेदभाग, कांदिवली (पूर्व)
९) किंग सर्कल वाहतूक चौक, माटुंगा (पूर्व)
१०) सांताक्रुज चेंबूर जोडरस्ता आणि लालबहादूर शास्त्री मार्ग, कुर्ला (पश्चिमचा) छेदभाग
११) छेडा नगर वाहतूक चौक, घाटकोपर (पूर्व)
१२) साकीनाका वाहतूक चौक, अंधेरी (पूर्व)
१३) घाटकोपर – अंधेरी जोडरस्ता आणि लालबहादूर शास्त्री मार्गाचा छेदभाग
सहा अपघातप्रवण क्षेत्रावर काम सुरू
१) पश्चिम द्रुतगती महामार्ग आणि जवाहरलाल नेहरू मार्गाचा छेदभाग, सांताक्रूझ (पूर्व)
२)पश्चिम द्रुतगती महामार्ग आणि गोरेगाव मुलुंड जोडरस्ता, गोरेगाव (पूर्व) चा छेदभाग
३) पश्चिम द्रुतगती महामार्ग आणि एन. एस फडके मार्ग, अंधेरी (पूर्व) चा छेदभाग
४) शीव-पनवेल महामार्ग आणि घाटकोपर-मानखुर्द जोडरस्ता, मानखुर्दचा छेदभाग
५) संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान, बोरिवली (पूर्व)
६) पश्चिम द्रुतगती महामार्ग आणि स्वामी विवेकानंद मार्ग, दहिसर (पूर्व) चा छेदभाग
अद्याप या ब्लॅक स्पॉटवर काम सुरू नाही
१)पूर्व मुक्त मार्ग आणि घाटकोपर- मानखुर्द जोडरस्ता छेदभाग, गोवंडी (पश्चिम)